Dirsekte üç adet kemik eklem yapar, bunlar; humerus (üst kol kemiği), ulna ve radius. Dirsekte en sık rastlanan hastalıklar tendonların yapışma yerlerindeki zorlanmalara bağlı entesopatilerdir. Dirseğin dış yanında olup daha sık görülene lateral epikondilit veya tenisçi dirseği, dirseğin iç yanında olan entesopatiye ise medial epikondilit yada golfçu dirseği denilir. Entesopatiler daha çok el bileğinin tekrarlayan ve güç uygulanan hareketlerine bağlıdır.
Olekrenon bursiti dirsekte sık rastlanan bir hastalıklardan biridir ve dirsekte ağrılı yada ağrısız şişlik şeklinde kendini gösterir. Ayrıca daha üst seviyelerde yada dirsekte sıkışan ulnar ve radial sinirler dirsekte ağrıya sebep olabilir.
Ayrıca dirsekte boyundan yansıyan ağrılar, iltihaplı romatizmalara (gut, romatoid artrit gibi) bağlı artritler, sinir sıkışma sendromları görülebilir.
Dirseğin eklemini meydana getiren kemik yapıları dışındaki temel stabilizatör (sabitleyici) yapı iç taraftaki ulnar kollateral ligament denen bağdır.
Dirsek Anatomisi
Dirsek humerus adı verilen kol kemiği ile radius ve ulna isimli önkol kemikleri arasında menteşe biçimli bir eklemdir.
Kemiklerin dizilimi ve ilişkileri menteşe hareketine ek olarak az miktarda dönüş (rotasyon) hareketine de izin verir. Bu dönme hareketi eli ağıza götürme gibi önemli fonksiyonlarda belirgindir.
Dirseğin eklemini meydana getiren kemik yapıları dışındaki temel stabilizatör (sabitleyici) yapı iç taraftaki ulnar kollateral ligament denen bağdır.
Dirsekteki yaralanmaların en sık görüleni dış kısımda olur ki bunun en tanınan tipi tenisçi dirseğidir.
Tenisçi Dirseği ve Golfçü Dirseği
TENİSÇİ DİRSEĞİ
Dirsekte bir adet kol, iki adet de ön kol kemiği olmak üzere üç adet uzun kemik eklem yapar. Bu kemiklerin tıbbi adları humerus, radius ve ulnadır. Dirseğin dış tarafında humerusla radius, iç tarafında da humerusla ulna eklem yapar. Dirseğin dış tarafında ön kol, el bileği, ve parmak kaslarının yapıştığı bir alan vardır. Biz buna lateral epikondil adını veriyoruz. Dirsek eklemine, el bileğine veya parmak eklemlerine gelen zorlamalar bu kasların yapışma yeri olan lateral epikondilde ağrı ve hassasiyete yol açar. Bu hastalığa, tenisçi dirseği adı verilir ama hastaların büyük çoğunluğunun tenisle bir ilgisi yoktur.
Sebepleri nelerdir?
Ağır eşya taşıma, çanta taşıma, tornavida kullanma, tenis ve golf gibi el bileğini zorlayan sporlar, düşmeler, tenisçi dirseğinin en önemli sebepleridir.
Teşhis:
Lateral epikondilde ağrı ve hassasiyet vardır, el bileğinin dirençli hareketlerinde lateral epikondilde ağrı olur. Teşhis oldukça kolaydır. El bileği ekstansiyonuna direnç uygulanırsa ağrı olur.
Tedavi:
Dirsek ve el bileğinin tekrarlayıcı ve zorlayıcı hareketlerinden kaçınmalıdır.Hastalığın evresine göre soğuk ve sıcak uygulamalar yapılır. El bileği ve dirseğe splint ve bandaj uygulanabilir. Fizik tedavi uygulanır. Fizik tedavi ön kola yapılacak mobilizasyon egzersizleri ile birlikte yapılır. Çok nadiren cerrahi müdahale gerekebilir.
GOLFÇÜ DİRSEĞİ (MEDİAL EPİKONDİLİT)
Dirseğin iç tarafında el bileği fleksör kaslarının tendonlarının yapıştığı bölgenin kronik zorlanmalar sonucu enflame olmasıdır. Tedavisi tenisci dirseğinde olduğu gibidir.
Olekranon Bursiti
Dirsekteki dış çıkıntının ortasında bulunan olekranon çıkıntının üzerindeki bursanın (kesenin) iltihabıdır. Dirseğin arkasındaki şişlik, kızarıklık, sıcaklık, ve hassasiyet hissettiğinizde bu olekranon bursitidir. Olecranon bursiti travmaya bağlı olabileceği gibi mikrobik enfeksiyona, enflamatuar (iltihaplı ) bir romatizmal hastalığa yada gut gibi kristal hastalıklarına bağlı olarak da ortaya çıkabilir.
Tedavisi
Tedavisinde, bursa enjekte edilmeli, şüpheli bir durum varsa mikroskopik teşhis ve kültür yapılmalıdır. Eğer steril bir sıvı ise kortizon enjeksiyonu yapılarak bandajlanmalıdır.
Ulnar Sinir Sıkışması
Dirseğinizi bir yere çarptığınızda tüm kolunuza yayılan bir elektriksel akım yada ağrı hissettiğinizde ulnar sinirinizi hissetmiş olursunuz. Ancak zaman zaman ulnar sinirin oluşturduğu bu tablo kalıcı olabildiği gibi ,elin parmaklarını ve el bileğini rahatsız eden bir tablo oluşturabilir. Ulnar sinir tüm kol boyunca uzanır ve dirseği ,el bileğini geçerek sonlanır. Elin küçük parmağı ve yüzük parmağının his duyusundan ,elin parmaklarının hareketinin bir bölümünden sorumludur. Dirseğin iç yanından mevcut olan eliniz ile de hissedebileceğiniz bir tünelden geçer. Dirseğin almış olduğu bir travmadan ulnar sinir etkilenecek olursa (dirsek kırıkları sonrası gibi) sinirde gelişen ödeme bağlı olarak sinir bu tünel içerisinde sıkışır. Bu tabloya kubital tünel sendromu yada ulnar sinir sıkışma sendromu adı verilir.
Bu durumun uzaması sonrasında sinirin üzerinde yer alan koruyucu myelin tabakası el bileği ve dirseğin hareketleri sonrasında sürtünmeye bağlı olarak aşınabilir. Bu sinir de kalıcı bir hasar oluşma ihtimali demektir. Burada elin kaslarında zayıflama kavanoz açma gibi hareketlerde zorlanma gibi şikayetler ortaya çıkar. Problem dirseği ilgilendiren bir patolojiden kaynaklansa da esas şikayetler sinirin etkili olduğu alan olan elde ve parmaklarda ortaya çıkar. Hem motor hem his duyusu ile ilgili sorunlar yaşanır.
* Dirseğin iç kısmında oluşan gerginlik hissi
* Özellikle geceleri oluşan elin küçük ve yüzük parmağında uyuşma hissi
* Araba kullanma veya telefonla konuşma gibi dirseğin uzun süre katlı pozisyonda kalması sonrasında uyuşmanın oluşması
* Müzikal bir instrumanı kullanırken yada elin parmaklarını ilgilendiren bir iş yapmada güçlük
* Kavrama yada ayıklama işleminde güçsüzlük hissi
* Tüm kolun iç yüzünde ağrı hissetme gibi şikayetler oluşabilir.
Elin, elbileğinin kaslarının ve sinirlerinin elektriksel yanıtını görmek üzere EMG istenebilir.
* Dirseğinin üzerine düşenler
* Dirsek hareketi ile ilgili işlerde çalışanlar (sekreterler, şöförler gibi)
* Diabetikler
* Artrit problemi olanlar veya troid problemi olanlar
* Alkolikler risk altında olan kişilerdir.
Cerrahi olmayan tedavi seçenekleri
* Dirseği olabildiğince düz tutarak sinirin sıkışmasını engellemek,
* Gögüs üzerinde kolların çaprazlaşmasını engellemek,
* Sık telefon görüşmeleri yapıyorsanız dirseği kullanmayacağınız bir sistem oluşturmak (megafonla konuşmak gibi)
* Çalışma masanızı ayarlayarak dirseğin kırılmış pozisyonda kalmasını engellemek,
* Geceleri kullanacağınız,kolun pozisyonunu ayarlayan ateller,
* Spor esnasında dirseği koruyan dirsekliklerin kullanımı
* Kortikosteroid enjeksiyonu (ödemi azaltmak üzere)
Cerrahi tedavi
Eğer konservatif tedavi ile kas güçsüzlüğü ortadan kaldırılamıyorsa yada ağrı şikayetleri sürüyorsa ileri tetkikler yapılarak cerrahi tedavi planlanmalıdır. Cerrahi de birçok yöntem mevcuttur, ancak en sık olarak anterior submuscular transpozisyon adı verilen sinirin geçtiği kemik tünelin arkasından önüne alınması olarak tarif edilebilecek işlem uygulanır. Cerrahi tedaviden sonra rehabilitasyon planlanarak elin gücünün tekrar kazanılması sağlanır.
Kubital Kanal Sendromu
Ulnar sinirin dirsek seviyesinde sıkışmasıdır. Duyu kusuru özellikle 5. parmağın tamamında ve 4. parmağın ulnar tarafında olmak üzere her iki parmağında hem palmar hemde dorsal yüzünde belirgindir. % 20 vakada sinirin duysal inervasyonuna bağlı olarak duyu kusuru 3. parmağa kadar yayılabilmektedir.
Parestezi şikayeti genelde elbileğinin proksimaline yayılma göstermez. Duyu bozukluğu kas gücü kaybından daha belirgin olup, kas gücü kaybı olan hastalarda yetersiz ulnar deviasyondan dolayı kaba kavrama bozulmuştur. İki nokta ayırımının bozulması duyu muyanesinde oldukça önemlidir. Duyu kusurunun sadece palmar yüzde bulunması sıkışmanın bilek seviyesinde olduğunu düşündürmelidir.
Bilek seviyesinde veya daha distaldeki ulnar sinir sıkışmalarında, elin dorsal yüzünün duysal inervasyonunu sağlayan dorsal kutanös dalların kurtulması bu bölgedeki duyunun normal kalmasının sebebidir. Medial önkol duyu kusurundan şikayet eden hastalarda brakial pleksusun medial kordundan kaynaklanan antebrakial kutanös sinir, alt brakial pleksus ve spinal kord lezyonları ayırıcı tanıda dikkate alınmalıdır.
Fizik muayenede 1. dorsal interosseos ve hipotenar bölgedeki atrofi dikkat çekicidir. İleri vakalarda son iki parmak metakarpofalangeal eklem hiperekstansiyonu ve interfalangeal eklem hiperfleksiyonu ile ortaya çıkan ve pençe eli deformitesi bu hastalar için oldukça tipik görünümdür.
Dorsal, palmar interosseos kaslarda ve adduktor pollisiste kas gücü kaybı mevcuttur. I. dorsal interosseos, adduktor pollisis ve fleksor pollisis kas gücü kaybına bağlı olarak lateral kavrama bozulmuş olup, lateral kavramada fleksor pollisis longus kası kullanılır. Böylece lateral kavramada I. parmağın lateral kenarı yerine parmak ucu kullanılır (Froment’s sign). Radial sinir paralizisinde metakarpofalangeal eklemler sabitlendikten sonra parmakların abduksiyon ve adduksiyonunun değerlendirilmelisi, radial sinir paralizisinin ulnar sinir paralizisi olarak değerlendirilmesi hatasını önleyecektir.
Dirsek Koruma Prensipleri
Daha sağlıklı dirsekler için dikkat etmeniz gerekenler:
* Çamaşır sıkmayın
* El be el bileğinizi zorlayan her çeşit aktivite dirseklerinizi de zorlar.
* Alet ve kalemleri sıkıca kavramayın.
* Yumruklarınızı sıkmayın.
* Tekrarlayan el ve parmak hareketleri dirseklerinize zarar verebilir.
* Dirseklerinizin üzerine yaslanmayın.
* Kolunuzu ilgilendiren aktivitelerde (tenis, masa tenisi, şınav vs) dirsek desteği kullanın.
